گاهشمار ایرانی (بدانیم و سربلند باشیم)

خواهشمندیم با دقت و به طور کامل این نوشتار را بخوانید و ما را از دیدگاه خود آگاه سازید.

در ایران باستان روزهای هفته و ماه نام های ویژه ای داشته اند و برای روزنگاری و نامه نگاری و ثبت در دفترهای دولتی و اسناد این نام ها به کار گرفته می شده است .

این نو آوری در نام گذاری روزهای هفته و ماه در ایران زیبایی خاصی به تاریخ نگاری ایرانیان می داده است.

نکته جالب و قابل توجه در این نام گذاری باتوجه به فرهنگ آن دوران دارای ویژگیهای جالبی بوده که به خوبی روحیات و باورهای مردمان ایران که همان گرامیداشت شادی و شاد نگه داشتن جامعه وپویایی آن بوده است و به هیچ عنوان در این گاهشمار (تقویم) سوگواری و آیین های غمبار جایگاهی نداشته اند.

از  دیگر نکات جالب  این گاهشمار یاد آوری و توجه به طبیعت و فصلها و تغییرات آن و آیین ها و کارهایی که در آن فصل ایرانیان انجام می داده اند و سپاس گذاری از طبیعت و اهورامزدا چه از آغاز بهار و زنده شدن طبیعت (نوروز)گرفته تا سیزده بدر جشن ازدواج آدم و حوا (میشک و میشیانک) و جشن چهارشنبه سوری و دور ریختن و سوزاندن بدیها و پلیدیها و جشن هایی مانند جشن برداشت میوه در تابستان (چله تابستان) و یا جشن برداشت گندم و غله (مهرگان)و جشن سپاسگذاری بارش برف و باران (سده) را شامل می شده است.

یکی دیگر از نکات برجسته این گاهشمار ایرانی آشنایی ایرانیان با دانش ریاضی و ستاره شناسی است.

این تقویم تنها تقویم منطبق بر طبیعت جهانی می باشد که آغاز و پایانش و فصولش بر اساس گردش زمین به دور خورشید بوده و این آغاز فصول بهانه ای برای جشن گرفتن بوده است.

جالب است بدانیم که این تقویم از طریق آیین میترایسم که خواستگاهی ایرانی داشته است و توسط ارمنیان به یونان و اروپا برده شده بود و تا زمان پادشاهی کنستانتین در امپراتوری روم و تا سال۳۳۷ میلادی به عنوان تقویم رسمی اروپا و دنیای مسیحیت به کار گرفته می شده است.  

زنده نگهداشتن و گرامیداشت این گاهشمار دارای دو فایده (سود) و اهمیت برای ما ایرانیان می باشد:

نخست آنکه با زنده نگهداشتن این باورها و فرهنگ غنی می توانیم به خود باوری و بازگشت به خویشتن خویش برسیم تا از چنگ این اختلاط و سردرگمی فرهنگی ایرانی عربی و غربی رهایی پیدا کنیم و به یک فرهنگ والا و پر از مهر و مشترک بین تمام ایرانیان که در آن یاد آوری غم و یاد آوری خون ریزی و انتقام جایی ندارد و تنها در آن گسترش مهرورزی و دوستی بدور از لهجه و زبان و باور دینی و اعتقادی خاصی و تنها بر اساس اشتراکات جغرافیایی و طبیعی مردم ایران که همانا بزرگترین نقطه اشتراک ما یعنی سرزمین مادری ( ایران زمین ) است و جای هیچ گونه اختلاف را باقی نمی گذارد چرا که تنها از خانه مشترک و گردش روزگاران در این خانه سخن می گوید.از سرزمینی سخن می گویدکه از آب و خاکش و از محصولاتش که از گوشه گوشه آن بدست می آید روزی می خوریم و همگی جدا از آنکه از چه قوم و دین و تبار و باور باشیم .ذرات این خاک است که در جان و تن و خونمان جاریست و همگی یکسان و هم خون بوده و به مادرمان ایران که از شیره وجودش و از ذرات تن فرزندان راستینش که در خاکش آرمیده اند و دوباره تبدیل به میوه و غلات و گوشت شده اند  تغذیه نموده ایم و تبدیل به گوشت و خون ما نیز شده است ،احترام می گذاریم و سر تعظیم در برابرش فرود می آوریم و بر دستانش ( خاکش ) بوسه می زنیم.

و اما مهمترین سود زنده نگاه داشتن این گاهشمار(تقویم) و سایر باورهای ملی و ایرانی مشترک  ایجاد باور این نکته است که مردمان بزرگ  همچنان بزرگند و نسزاید که دیگران برای این مردم سرنوشت بسازند و در امور ما دخالت کنند.

هنگامیکه ملتی به بزرگی خود باور پیدا نماید و آگاه گردد که دارای ریشه و تمدن است هیچگاه زیر بار زور و ستم نمی رود و سرنوشت خود را به دست بیگانگان که تاریخ اثبات کرده است همیشه چشم طمع به خاک و منابع ما داشته اند ،نمی سپارد و نمی گذارد دوباره نکات تلخ تاریخ تکرار گردد.

امروز اتحاد و زنده نگهداشتن باورهای ایرانی و نه قومی و مذهبی و شوینیستی و نه باورهای گروهی خاصی از ملت و خودی و غیر خودی کردن هم میهنان ، می تواند تنها راه سربلندی و پیشرفت ما ایرانیان باشد.

شایان گفتن است که در گاهشمار (تقویم) باستان، ۱۲ ماه ۳۰ روزه بوده که مجموع آن ۳۶۰ روز می شود و ۵ روز آخر را ۵ گاهنبار یا ۵ جشن می نامیده اند که رویهمرفته یک سال کامل و  ۳۶۵ روز می گردیده است.

هر گاه نام یک روز با نام همان ماه یکسان می شده است آنرا جشن می گرفته اند به عنوان مثال دهم هر ماه آبان نام دارد  پس دهم آبان را آبان از آبان می خوانده اند و آنرا جشن می گرفته اند و آنرا  جشن آبانگان می نامیده اند.

شایان گفتن است جشن آبانگان در گاهشمار پیشین با توجه به ۳۱ روزه شدن ماه های تابستان در گاهشمار ( تقویم) نوین برابر ۴ آبان کنونی می باشد .البته برخی از بزرگان تاریخ نگاری باور به آن دارند که باید با توجه گاهشمار نوین جشنها نام گذاری گردند یعنی آبانگان را در همان ۱۰ آبان برگذار کرد که از بحث ما خارج می باشد.

در ذیل نام روزهای هفته و ماه خواهد آمد.

به امید سربلندی و سر افرازی ایرانیان و ایران زمین در گیتی.

                                                                                                                       ویراپ

جشن ها و رویدادها (گاهنامه نوین)	جشن ها و رویدادها (گاهنامه باستان)	نام روز	روز
1 فروردین جشن نوروز 1خرداد ارغاسوان(جشن گرما) 1تیر-جشن آب پاشونک 1مهر-جشن میتراکانا	1 فروردین جشن نوروز 1خرداد ارغاسوان(جشن گرما) 1تیر-جشن آب پاشونک 1مهر-جشن میتراکانا 1دی –جشن زایش خورشید	اورمزد	1
2اردیبهشت-جشن اردیبهشتگان ۲دی-جشن دیگان دوم	2بهمن_جشن بهمنگان	بهمن	2
3امرداد جشن امردادگان 3آذر-جشن آذرگان	3اردیبهشت-جشن اردیبهشتگان	اردیبهشت	3
4خرداد-جشن خردادگان 4 آبان-جشن آبانگان 4بهمن-آغاز پادشاهی کوروش بزرگ 4بهمن-جشن سده	4 شهریور-جشن شهریورگان	شهریور	4
	5اسفند-جشن اسپندارمذگان-روز بزرگداشت زن و مهرورزان	سپندارمذ	5
6فروردین روز امید-زادروز زرتشت 6تیر-جشن نیلوفر	6فروردین روز امید-زادروز زرتشت 6خرداد-جشن خردادگان 6تیر-جشن نیلوفر	خرداد	6
	7 امرداد-جشن امردادگان	امرداد	7
8آبان-فرمان آزادی کوروش(لوح حقوق بشر کوروش)	8آبان-فرمان آزادی کوروش(لوح حقوق بشر کوروش) 8دی-جشن دیگان دوم	دی به آذر	8
۹دی-جشن سوم دیگان ۹بهمن-جشن میانه زمستان	9آذر-جشن آذرگان	آذر	9
10تیر-چشن تیرگان 10 امرداد-جشن چله تابستان 10 مهر-جشن مهرگان 10بهمن-جشن سده	10 امرداد-جشن چله تابستان 10آبان-جشن آبانگان 10بهمن-جشن سده	آبان	10
		خور	11
		ماه	12
13 فروردین-سیزده به در	13 فروردین-سیزده به در 13تیر-جشن تیرگان	تیر	13
		گوش	14
15تیر-جشن خام خواری 15 شهریور-بازار جشن	15تیر-جشن خام خواری 15 شهریور-بازار جشن 15دی-جشن سوم دیگان 15بهمن-جشن میانه زمستان	دی به مهر	15
	16 مهر-جشن مهرگان	مهر	16
۱۷دی -جشن چهارم دیگان		سروش	17
		رشن	18
19 فروردین-جشن فروردینگان	19 فروردین-جشن فروردینگان	فروردین	19
		ورهرام	20
21مهر-جشن پیروزی کاوه و فریدون بر ضحاک 21 مهر-فرمان آزادی کوروش(لوح حقوق بشر کوروش) و بنا بر برخی نوشتارها  8 آبان	21مهر-جشن پیروزی کاوه و فریدون بر ضحاک	رام	21
		باد	22
	23دی-جشن چهارم دیگان	دی به دین	23
		دین	24
۲۵ آذر-جشن زایش خورشید		ارد	25
26دی_جشن بهمنگان		اشتاد	26
		آسمان	27
		زامیاد	28
29بهمن-جشن اسپندارمذگان –روز بزرگداشت زنان و مهرورزان		مانتره سپند	29
30آذر-شب چله-زاد روز میترا(آناهیتا) 30 امرداد-جشن شهریورگان	30آذر-شب چله-زاد روز میترا(آناهیتا)	انارام	30

              

نامهای باستانی	روزهای هفته
کیوان شید	شنبه
مهر شید	یکشنبه
مه شید	دوشنبه
بهرام شید	سه شنبه
تیر شید	چهارشنبه
اورمزد شید	پنج شنبه
ناهید شید	آدینه