27 تير 1367 - پذيرش قـطـعـنـامه 598 شوراى امنيت از سوى جمهورى اسلامى ايران
پـذيـرش قـطـعـنـامـه 598 شـوراى امـنـيـت سـازمـان مـلل مـتـحـد از سـوى جـمـهورى اسلامى ايران در تاريخ 27 تير ماه1367 انـعكاس ويژه اى در محافل سياسى وخبرى جهان داشت واين ،هـشـتـمـيـن قـطـعنامه اى بود كه شوراى امنيت از ابتداى تجاوز علنى رژيم بعثى عراق به جمهورى اسلامى ايران ، صادر كرده بود.
نـگـرشى بر قطعنامه هاى صادره به وضوح نزديك شدن شوراىامـنـيـت بـه مواضع محكم واصولى جمهورى اسلامى را نشان مى دهد،كـه سـرانـجـام پس از 8 سال دفاع مقدس ، مواضع بر حق جمهورى اسلامى ايران بر جهانيان به اثبات رسيد.
(در تـاريخ 18/9/1370 سازمان ملل متحد رژيم عراق را به عنوان مـتـجاوز معرفى نمود. جهت كسب اطلاعات بيشتر در اين زمينه به جلدسوم كتاب روزها ورويدادها مراجعه نماييد.)

قطعنامه 598:
شوراى امنيت پس از مشورت هاى فراوان وبا توافقات اصولى به عـمـل آمده در 29 تير ماه 1366 (20 ژوئيه 1987) در جلسه شماره2750 خـود طـرح قطعنامه اى را كه قبلاً به روى كلمه به كلمه آن تـوافـق شده بود به اتفاق آرا به تصويب رساند. طرح قطعنامه توسط اعضاى دائم شورا تهيه ونظريات اعضاى غير دائم نيز تاحدودى ملحوظ شده بود.

متن قطعنامه 598:
شـوراى امـنـيـت ، بـا تـاءيـيـد مـجدد قطعنامه (1986) 582 خود، باابـراز نـگـرانى عميق از اين كه على رغم درخواست هايش براى آتش بـس ، مـنـازعه بين ايران وعراق به شدت سابق با تلفات شديدانـسـانـى و تـخريب مادى ادامه دارد، با ابراز تاءسف از آغاز و ادامه منازعه ، همچنين با ابراز تاءسف از بمباران مراكز صرفاً مسكونى غير نظامى ، حملات به كشتيرانى بى طرف يا هواپيماهاى كشورى، نـقـض قوانين بين المللى انسان دوستانه وديگر قوانين ناظر بردرگـيـرى مـسـلحـانـه ، بـه ويـژه كاربرد سلاح هاى شيميايى برخـلاف الزامـات پـروتـكل 1925 ژنو، با ابراز نگرانى عميق نسبتبـه احـتـمـال تـشـديـد وگـسـترش بيشتر منازع ، مصمم گرديد به تمامى اقدامات نظامى بين ايران وعراق خاتمه بخشد، معتقد گرديدكـه مى بايد يك راه حل جامع ، عادلانه ، شرافتمندانه وپايدار بينايران وعراق به دست آيد.
بـا يـادآورى مـفـاد مـنـشـور مـلل مـتـحـد، بـه ويـژه تـعـهـد هـمـه دول عضو به حل اختلافات بين المللى خود از راه هاى مسالمت آميز به نحوى كه صلح وامنيت بين المللى وعدالت به مخاطره نيفتد، با حكم بـه ايـن كـه در مـنـازعـه مـابـيـن ايـران وعـراق زمـيـنـه صـلح حـاصـل شـده اسـت ، بـا اقـدام بـر اسـاس مـواد 39 و40 مـنـشـورملل متحد،
1ـ خـواسـتـار آن اسـت كـه بـه عـنـوان يـك قـدم اوليـه جـهـتحل وفصل (مناقشه ) از راه مذاكره ، ايران وعراق يك آتش بس فورى را رعـايـت كـرده ، بـه تـمـامـى عـمـليـات نظامى در زمين ، دريا وهواخاتمه داده وتمامى نيروهاى خود را بدون درنگ به مرزهاى شناخته شده بين المللى باز گردانند.
2ـ از دبـيـر كـل درخـواسـت مـى كـنـد كـه يـك تـيـم نـاظـرمـلل مـتـحـد را براى بررسى ، تاءييد ونظارت بر آتش بس و عقب نـشـيـنـى نـيـروهـا اعـزام نـمـايـد وهـمـچـنـيـن از دبـيـركـل درخـواسـت مـى نمايد با مشورت طرفين درگير، تدابير لازم رااتخاذ نمود، گزارش آن را به شوراى امنيت ارائه نمايد.
3ـ مصرانه مى خواهد اسراى جنگى آزاد شده وپس از قطع مخاصمات فـعـال كـنـونـى ، بـر اسـاس كنوانسيون سوم ژنو12 اوت 1949،بدون تاءخير به كشور خود باز گردانده شوند.
4ـ از ايـران وعـراق مـى خـواهـد بـا دبـيـركـل در اجـراى ايـن قـطـعـنـامـه ودر تلاش هاى ميانجى گرانه براى حـصـول يـك راه حـل جـامـع ، عـادلانـه وشـرافـتـمـنـدانـه مـوردقـبـول دوطـرف در خـصـوص تـمـام مـوضـوعـات مـوجـود، مـنـطـبق بااصول مندرج در منشور ملل متحد، همكارى نمايند.
5ـ از تـمـامـى كـشـورهاى ديگر مى خواهد كه حداكثر خويشتندارى را مـبـذول دارنـد و از هـرگـونـه اقدامى كه مى تواند منجر به تشديد وگـسـتـرش بـيـشتر منازعه گردد احتراز كنند وبدين ترتيب اجراى قطعنامه حاضر را تسهيل نمايند.
6ـ از دبـيـركل درخواست مى نمايد كه با مشورت با ايران وعراق ،مـسـئله تـفويض اختيار به يك هيات بى طرف براى تحقيق راجعبـه مـسـئوليت منازعه را بررسى نموده ودر اسرع وقت به شوراى امنيت گزارش‍ دهد.
7ـ ابـعـاد خـسـارات وارده در خـلال مـنـازعـه ونـيـاز بـه تـلاش هـاى بـازسـازى بـا كـمـك هاى مناسب بين المللى پس از خاتمه درگيرىتـصـديـق مـى گـردد ودر ايـن خـصـوص از دبـيـركـل درخـواسـت مـى كـنـد كـه يك هياءت كارشناسان را براى مطالعه موضوع بازسازى وگزارش به شوراى امنيت تعيين نمايند.
8ـ هـمـچـنـيـن از دبـيـركـل درخـواسـت مى كند كه با مشورت با ايران وعراق وديگر كشورهاى منطقه ، راه هاى
افزيش امنيت وثبات منطقه را مورد مداقه قرار دهد.
9ـ از دبيركل درخواست مى كند كه شوراى امنيت را در مورد اجراى اين قطعنامه مطلع نمايد.
10ـ مصمم است براى بررسى اقدامات بيشتر جهت رعايت واجراى اين قـطـعـنـامـه در صـورت ضـرورت جـلسـات ديـگـرى مـجـدداًتشكيل دهد.
در تـحـليـل قـطـعـنـامـه از نـظـر صـورى وشـكـلى اهـم نـكـات قابل توجه عبارتند از:
1ـ عـنـوان قـطـعـنـامه 598 نظير قطعنامه هاى پيشين ((وضعيت مابينايـران وعـراق )) نيست ، بلكه براى اولين بار قطعنامه تحت عنوان((منازعه بين ايران وعراق )) صادر شده است .
2ـ اين قطعنامه چه از نظر شكلى وچه از نظر ماه وى توصيه نيست ،بـلكـه تـصـمـيـم برخاسته از اعتقاد شوراى امنيت است واين موضوع عـلاوه بـر مـحتواى قطعنامه ، در آغاز پاراگراف هاى 1، 7، 8 و10قـسـمـت مـقدماتى وپاراگرافت 10 اجرايى صراحت دارد. اگرچه دراين مورد تناقضى وجود دارد وآن اين كه در بعضى موارد (اشاره به تـعـهد دولت به حل مسالمت آميز اختلافات خود وبندهاى 3، 4، 5 و6قـسـمـت اجـرايـى قطعنامه ) حالت قطعنامه توصيه است ، اما به هرحال حالت آمريت قطعنامه غائب است .
3ـ از نـظـر حـجـم وتـعـداد كـلمـات به كار برده شده ، اين قطعنامه مفصل ترين قطعنامه هاى صادره است .
4ـ اين قطعنامه به اتفاق آرا صادر گرديد.
5ـ از نـظر فاصله زمانى ، قطعنامه 598 با قطعنامه قبلى (588)آن نـه مـاه ونـيـم فـاصـله دارد. ايـن بـدان مـعـنـا نـسـت كـه هـمـچـون فـواصـل سـاير قطعنامه ها، شوراى امنيت جنگ عراق با ايران را به حـال خـود رها كرده باشد، بلكه در تمام اين مدت شورا به مشورتهـاى فـشـرده خـود بـراى تـنـظـيـم قـطـعـنـامـه جـامـعـى كـه فـصـل مـشـتـرك نـظـريـات شـورا، عـراق وايـران بـاشـدمشغول بود.
6ـ وضـعـيـت جبهه هاى جنگ چنان كه ذكر شد، به صورتى بود كه نـگـرانـى شـورا را بـاعـث گرديده بود. به عبارت ديگر، اگرچه قطعنامه 598 حاصل مدت ها مذاكره ومشورت مشورت بود، ولى مقطع زمانى صدور آن جالب است .
هـم احـتمال تشديد وهم احتمال گسترش جنگ موجب نگرانى شورا شده بـود. مـقـصـود از تشديد جنگ ، نزديك شدن قواى ايران به بصره و عـمـليات پى درپى در داخل خاك عراق بود و مراد از گسترش جنگ ،نزديك شدن قواى ايران به مرزهاى عراق وكويت ، همچنين درگيرى در خليج فارس گسترش يافته بود.