جشن آبانگان خجسته باد
نماد ایزد بانوی آبان «اَردوی سوره اَناهیتا»
جشن آبانگان ، آبان روز از ماه آبان برابر با ۱۰ آبان در گاهشماری ایرانی می باشد.
به مناسبت برخورد روز آبان و ماه آبان در این روز ،مطابق معمول هر ماه پس از برخورد روز و ماه هم نام، جشنی موسوم به جشن آبانگان برگزار می شود.
آبان دهمین روز از هر ماه در گاهشماری اوستایی است و ماه هشتم هر سال ،که با آگاهی از سی و یک روزه بودن ماه های کنونی در نیمسال نخست بهار و تابستان ، جشن آبانگان برابر با چهارم آبان ماه در گاهشمار (تقويم ) نوین می باشد.
«جشن آبانگان» جشنی است در
گرامیداشت ستاره ی روان (سیاره) درخشان «اَنَهیتَه / آناهید (زهره)» و رود
پهناور و خروشان «اردوی / آمو (آمودریا)»، و بعدها ایزدبانوی بزرگ «آب»ها
در ایران (غیاث آبادی، 1382،ص77).
«اَردوی سوره اَناهیتا» Ardavi – Sura
Anāhita ایزدبانویی ایرانی بسیار برجسته ای است كه نقش مهمی در آیینهای
ایرانی دارد و پیشینه ی ستایش و بزرگداشت این ایزد بانو در فرهنگ ایرانی به دوره
های پیش از زرتشتی در تاریخی ایران می رسد.
در جشن آبانگان، پارسیان به ویژه زنان در کنار دریا یا رودخانه ها، فرشته ی آب را نیایش می کنند. ایرانیان کهن آب را پاک (مقدس) می شمردند و هیچگاه آنرا آلوده نمی کردند و آبی را که اوصاف سه گانه اش (رنگ - بو - مزه) دگرگون می شد برای آشامیدن و شستشو به کار نمی بردند.
«استرابون» جغرافیدان یونانی نیز می آورد :
«... ایرانیان در آب روان، خود را شستشو نمی دهند و در آن لاشه، مردار و آنچه که نا پاک است نمی اندازند ...»
در برگردان فارسی آثارالباقیه ابوریحان بیرونی می خوانیم :
«... آبان روز دهم آبان ماه است و آن را عید می دانند که به جهت همراه بودن دو نام، آبانگان می گویند. در این روز زو Zoo پسر طهماسپ از سلسله ی پیشدادیان به شاهی رسید، مردم را به کندن قنات ها و نهرها و بازسازی آنها فرمان داد، در این روز به کشورهای هفتگانه خبر رسید که فریدون ، بیوراسب (ضحاک - آژی دهاک) را اسیر کرده، خود به پادشاهی رسیده و به مردم دستور داده است که خانه و زندگی خود را دارا شوند...»
در روایت دیگرى آمده است كه پس از هشت سال خشكسالى در ماه آبان باران آغاز به باریدن كرد و از آن زمان جشن آبانگان پدید آمد.
زرتشتیان نیز در این روز همانند سایر جشن ها به آدریانها (آتشكده ها) مي روند و پس از آن براى گرامیداشت مقام فرشته ی آبها، به كنار جوى ها و نهرها و قنات ها رفته و با خواندن اوستاى آبزور (بخشى از اوستا كه به آب و آبان تعلق دارد) كه توسط موبد خوانده مى شود، اهورامزدا را ستایش كرده و درخواست فراوانى آب و نگهدارى آن را كرده و پس از آن به شادى مى پردازند.
جالب اینجاست كه مى گویند اگر در این روز باران ببارد، آبانگان به مردان تعلق گرفته و مردان تن و جان خویش را به آب مى سپارند و اگر بارانى نبارد، آبانگان زنان است و زنان آب تنى مى كنند.
از دیگر جشن های آبان ماه جشن روز جهانی کورش بزرگ و جشن صدور فرمان لوح حقوق بشر کورش بزرگ در روز هفتم آبان می باشد.
برای آگاهی بیشتر از نام روزها و ماه ها و جشن های ایرانی به آدرس های زیر در همین وبلاگ مراجعه فرمایید:
گاهشمار ایرانی (بدانیم و سربلند باشیم)
جدول نام روزهای هر ماه در گاهشماری ایرانی
گذری بر فلسفه نام ماه های ايران زمين
ویراپ